6 Ιουνίου 1944 Απόβαση στη Νορμανδία

Δύο ακόμα κείμενα από το καταπληκτικό ιστολόγιο του Σάββα Καλεντερίδη Ινφογνώμων Πολιτικά.

Α. 6 Ιουνίου 1944 6:30 πμ - Απόβαση στη Νορμανδία



Η Απόβαση της Νορμανδίας με κωδική ονομασία Operation Neptune (Επιχείρηση Ποσειδώνας) ήταν η Συμμαχική απόβαση στα παράλια της Γαλλίας, που έλαβε χώρα στις 6 Ιουνίου 1944, μέρα γνωστή και ως D-Day. Αντικειμενικός σκοπός της απόβασης ήταν να δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα από την Καέν έως το Χερβούργο, μέσω του οποίου οι Σύμμαχοι θα περνούσαν στρατεύματα από τη Μεγάλη Βρετανία στην ηπειρωτική Ευρώπη.

Η Μάχη της Νορμανδίας που ακολούθησε, τελείωσε στις 19 Αυγούστου 1944, όταν τα Συμμαχικά στρατεύματα πέρασαν το Σηκουάνα. Επικεφαλής του όλου εγχειρήματος ορίσθηκε ο Αμερικανός αρχιστράτηγος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.

Η αρχική επίθεση έγινε σε δυο φάσεις: κατά τα μεσάνυχτα 5ης προς 6η δυο Αμερικανικές αερομεταφερόμενες μεραρχίες και μια Βρετανική έπεσαν στα μετόπισθεν, και την αυγή ακολούθησε αμφίβια απόβαση Συμμαχικών δυνάμεων που ξεκίνησε κατά τις 6:30. Η διεξαγωγή της απόβασης απαίτησε τη μεταφορά στρατευμάτων και υλικού από την Αγγλία και την Ουαλία με μεταγωγικά αεροπλάνα και πλοία, καθώς και υποστήριξη πυρών από αέρα και θάλασσα. Έγιναν επίσης ναυτικές επιχειρήσεις αντιπερισπασμού και παρενόχλησης προκειμένου να μην επέμβει το Γερμανικό Ναυτικό στις περιοχές που θα γινόταν η απόβαση, ενώ η θάλασσα της Μάγχης αποναρκοθετήθηκε από τις γερμανικές νάρκες και ποντίσθηκαν νέες.

Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος πάνω από τρια εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους οι 195.700 ήταν το προσωπικό των Συμμαχικών σκαφών. Η απόβαση έλαβε χώρα στη χερσόνησο Κοταντέν, την ανατολική όχθη του ποταμού Ορν και τον κόλπο του Σηκουάνα, σε πέντε παραλίες με τα κωδικά ονόματα Gold Beach, Juno Beach, Omaha Beach, Sword Beach και Utah Beach. Θεωρήθηκε ότι ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουνίου 1944, όταν πια είχε εδραιωθεί το προγεφύρωμα των Συμμάχων. Μέχρι τότε είχαν συνολικά μεταφερθεί 850.000 άνδρες, 148.000 οχήματα και 570.000 τόννοι προμηθειών στις γαλλικές ακτές από 7.000 πλοία, από τα οποία μόλις 59 βυθίστηκαν.

ΠΗΓΗ http://el.wikipedia.org

Β. H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑΣ



Απόβαση της Νορμανδίας. Η μεγαλύτερη συμμαχική στρατιωτική δύναμη της ιστορίας αποβιβάζεται για την απελευθέρωση της Ευρώπης από τους Γερμανούς. Στην απόβαση μετέχουν οι Κορβέτες «ΚΡΙΕΖΗΣ» και «ΤΟΜΠΑΖΗΣ», το Αντιτορπιλλικό «ΣΑΛΑΜΙΣ» και Εμπορικά Πλοία.

H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑΣ

H 6η Ιουνίου 1944, έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη μέρα του B_ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ημέρα αυτή πραγματοποιήθηκε η απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία. Στους επόμενους έντεκα μήνες, το Γ_ Ράιχ και ο εφιάλτης που είχε απλώσει είχαν
σβήσει. H Ελλάδα δεν μπορούσε να λείπει από τη μεγαλύτερη μέρα του πολέμου. Αν και βρισκόταν ακόμη υπό κατοχή, οι Ελληνικές 'Ενοπλες Δυνάμεις συνέχιζαν σταθερά τον αγώνα στο πλευρό των Συμμάχων.

Τα ελληνικά πολεμικά πλοία που πολεμούσαν μαζί με το βρετανικό ναυτικό, επανδρώνονταν από ικανά πληρώματα, αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού και εφέδρους οι οποίοι όμως προέρχονταν από το Εμπορικό Ναυτικό. Οι ικανότητες των ελλήνων ναυτικών είχαν αναγνωριστεί από νωρίς από τους Συμμάχους και συνοδεύονταν από
τη φήμη των θαλασσόλυκων. Συνοδεύοντας συμμαχικές νηοπομπές στη Μεσόγειο ή τον Ατλαντικό Ωκεανό, οι άνδρες αυτοί είχαν αποκτήσει σημαντική πολεμική πείρα.
Στην ιστορική απόβαση της Νορμανδίας, επρόκειτο να λάβουν μέρος δύο ελληνικά πολεμικά, οι κορβέτες Τομπάζης και Κριεζής, οι οποίες μόλις είχαν εκτελέσει αποστολές συνοδείας νηοπομπών στον Ατλαντικό. Από τα τέλη Απριλίου ήδη, οι κυβερνήτες των πλοίων είχαν λάβει λεπτομερείς οδηγίες καιδιαταγές για τις αποστολές που θα έπρεπε να εκτελέσουν κατά τη διάρκεια της αποβατικής επιχείρησης και το μόνο που απέμενε ναμάθουν, ήταν η ακριβής ημερομηνία. Μετά τη γνωστοποίηση των διαταγών, τα πλοία απέπλευσαν από το λιμάνι του Πόρτσμουθ προκειμένου να αποφευχθεί η διαρροή πληροφοριών και μέχρι την ημέρα της απόβασης εκτέλεσαν διάφορες αποστολές.

Στις 5 Ιουνίου οι ελληνικές κορβέτες έλαβαν το απόρρητο σήμα με το οποίο ενημερώνονταν για την έναρξη της επιχείρησης Overlord. Τα δύο ελληνικά πολεμικά αποτελούσαν ένα μικρό μόνο μέρος του τεράστιου συμμαχικού στόλου που είχε
συγκεντρωθεί και αριθμούσε 6.690 πλοία κάθε τύπου. Ωστόσο, οι έλληνες ναυτικοί είχαν να εκτελέσουν μια σημαντική αποστολή.Οι Γερμανοί είχαν δημιουργήσει στα στενά της Μάγχης τεράστια θαλάσσια ναρκοπέδια τα οποία δημιουργούσαν σημαντικό εμπόδιο
που έφραζε το δρόμο στις συμμαχικές αποβατικές δυνάμεις προς τις γαλλικές ακτές. Μπροστά από τα αποβατικά και τα πλοία συνοδείας, προηγούντο ναρκαλιευτικά τα οποία θα έπρεπε να ανοίξουν πέντε ασφαλείς δίαυλους μέσα στο ναρκοπέδιο.

Το Κριεζής και το Τομπάζης βρίσκονταν μαζί με πλήθος άλλων πλοίων στο νησί Γουάιτ στη Νότιο Αγγλία. Αν και τα πληρώματα γνώριζαν για τα ναρκαλιευτικά που θα άνοιγαν τους δίαυλους,εξακολουθούσαν να ανησυχούν για τις νάρκες. H αποστολή που
ανέλαβαν ήταν η συνοδεία άλλων πολεμικών και αποβατικών πλοίων προς την ακτή Gold όπου θα αποβιβαζόταν η βρετανική 50η Μεραρχία Πεζικού της βρετανικής 2ης Στρατιάς. Τα πλοία έπλεαν με σιγή ασυρμάτου και οι άνδρες επάνδρωναν όλες τις θέσεις
μάχης, ενώ η σφοδρή κακοκαιρία μαινόταν στη Μάγχη. Φτάνοντας στο ναρκοπέδιο, τα ναρκαλιευτικά ανέλαβαν να τους οδηγήσουν στο δίαυλο που θα ακολουθούσαν και τα ελληνικά πολεμικά ήταν από τα πρώτα που διέσχιζαν τα επικίνδυνα εκείνα νερά.
Βγαίνοντας από το ναρκοπέδιο, στις 05:30 ξημερώματα Τρίτης 6 Ιουνίου, τα πλοία συνοδείας άρχισαν το μπαράζ σφυροκοπώντας τα γαλλικά παράλια. Τα αποβατικά του πρώτου κύματος κατευθύνθηκαν στην ακτή Gold και στις 07:25 άρχισε η απόβαση των ανδρών.

Τα ελληνικά πολεμικά παρέμειναν στα ανοικτά των ακτών προσφέροντας κάλυψη στα αποβατικά. Στο πρωινό δελτίο του BBC στις 09:00 τα πληρώματα περίμεναν με τις καρδιές τους να χτυπούν δυνατά. Ναυτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών, του
Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, του Καναδά, της Πολωνίας, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας και της Ελλάδας ενήργησαν σήμερα απόβαση στην Ευρώπη. Οι άνδρες ξεσπούν σε ζητωκραυγές. O ενθουσιασμός που επικρατεί από την πρώτη στιγμή της επιχείρησης, παραμένει διάχυτος. Εκείνες τις στιγμές ξέρουν καλά ότι γράφουν ιστορία δοξάζοντας την πατρίδα τους. Το απόγευμα κατά το σούρουπο, στην περιοχή των ελληνικών
πλοίων εκδηλώθηκε αεροπορική επίθεση της Luftwaffe που αντιμετωπίστηκε από τα αντιαεροπορικά όπλα των πλοίων. Απώλειες από τα ελληνικά πολεμικά δεν υπήρξαν. Για τις επόμενες ημέρες, οι δύο κορβέτες θα συνόδευαν άδεια αποβατικά και εμπορικά πλοία πίσω στην Αγγλία. Στις πρώτες εννέα μέρες, το Κριεζής συνόδευσε 2 νηοπομπές από το Πόρτσμουθ και 1 νηοπομπή από το Φάλμουθ στη Νορμανδία. Μεταξύ 16 και 23 Ιουνίου, έκανε επισκευές και καθαρισμό γάστρας στη δεξαμενή του Φάλμουθ, μεταξύ 23 και 29 Ιουνίου συνόδευσε νηοπομπές από την Ουαλία στην Κορνουάλη και από 7 Ιουλίου έως 10 Αυγούστου συνόδευσε 9 νηοπομπές από το Πόρτλαντ των ΗΠΑ στη Νορμανδία.

Από την πλευρά του το Τομπάζης μέσα στις πρώτες είκοσι μέρες συνόδευσε 7 νηοπομπές από το Πόρτσμουθ στη Νορμανδία, μεταξύ 25 Ιουνίου και 12 Ιουλίου συνόδευσε νηοπομπές μεταξύ Κορνουάλης και Σαουθάμπτον και έως τις 30 Ιουλίου συνόδευσε νηοπομπές από το Φάλμουθ και το Σόλεντ στη Νορμανδία. 'Εως τις 9 Αυγούστου παρέμεινε στο Σαουθάμπτον για καθαρισμό λεβήτων και μεταξύ 11 - 16 Αυγούστου πραγματοποίησε ανθυποβρυχιακή
περιπολία στα ανοικτά του Χερβούργου για την προστασία των αγωγών καυσίμων και των πλοίων πόντισης καλωδίων. Οι αξιωματικοί του Κριεζής ήταν ο πλωτάρχης Δημήτριος
Κιοσσές, οι ανθυποπλοίαρχοι Γρηγόριος Παυλάκης, Κλεάνθης Ζερβός, Ιωάννης Λαγωνίκας και Γεώργιος Βαζάκας, ο σημαιοφόρος Δημήτριος Ματάλας και ο έφεδρος σημαιοφόρος Σταύρος Νιάρχος. Στο Τομπάζης ήταν ο πλωτάρχης Γεώργιος Παναγιωτόπουλος, οι
ανθυποπλοίαρχοι Παναγιώτης Παπαδιαμαντόπουλος, Νικόλαος Καλλιοντζής και Ρωμανός Νικολαϊδης, ο σημαιοφόρος Θεόδωρος Λυμπεράκης και ο έφεδρος σημαιοφόρος Μιχαήλ Μαρής.
Σημαντική βέβαια ήταν και η συμβολή του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού στην απόβαση. Αν και δεν έχουν σωθεί τα αρχεία και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, είναι βέβαιο ότι πολλά ελληνικά εμπορικά πλοία συγκαταλέγονταν στον τεράστιο συμμαχικό στόλο. Επίσης, δύο τουλάχιστον ελληνικά πλοία βυθίστηκαν προκειμένου να αποτελέσουν τις βάσεις για την ανέγερση δύο τεχνητών λιμένων Μάλμπερι στα ανοικτά των νορμανδικών ακτών.

ΠΤΗΣΗ

Όταν η Ευρώπη εδονείτο από φιλελληνισμό...

Από το Ινφογνώμων Πολιτικά.



Το Μεσολόγγι έπεσε χτές... Ηρωική Εξοδος των Πολιορκημένων

της Ελίνας Γαληνού
Μεταφέρω μια ιστορία που άκουσε ένας πρόγονός μου από έναν καθηγητή του, που κατά τύχη βρισκόταν στο Μόναχο την επαύριο της Εξόδου των Πολιορκημένων...
"Ηταν πρωινή ώρα στην αγορά του Μονάχου που μόλις είχε αρχίσει να ζωντανεύει από τις φωνές των πωλητών και την κίνηση των περαστικών. Ωσπου σε κάποιο κιόσκι, αναρτήθηκαν οι ημερήσιες εφημερίδες. Ο κόσμος συγκεντρώθηκε τριγυρω για να διαβάσει τα νέα της ημέρας και άκουσα θλιβερά επιφωνήματα να διαχέονται στην ατμόσφαιρα. Σε λίγη ώρα, από στόμα σε στόμα είχε διαδοθεί το πικρό μαντάτο που γραφόταν με κεφαλαία γράμματα στις πρώτες σελίδες.."Το Μεσολόγγι έπεσε χτές...Ηρωική Εξοδος των Πολιορκημένων" Ηταν φανερό ότι και ο πιό απλοιικός άνθρωπος συγκλονιζόταν από το τραγικό αυτό συμβάν. Η τραγωδία των Πολιορκημένων πυροδοτούσε τα φιλελληνικά συναισθήματα των Ευρωπαίων, ακόμα πιό έντονα... Κάποια στιγμή, η προσοχή μου έπεσε σε μια Βαυαρή οπωροπόλιδα που μόλις είχε ακούσε τα νέα. Είδα την απλοική γυναίκα να κρύβει το πρόσωπό της με τα χέρια της και να φωνάζει "Α μαιν Γκότ, μαιν Γκότ" ανάμεσα στους λυγμούς της. Τότε την πλησίασε ένας μικρός και δείχνοντας τα λεφτά του, ζήτησε ν΄ αγοράσει λίγα φραγκοστάφυλλα. Σηκώνεται τότε εκείνη και του λέει αγανακτισμένη "Το Μεσολόγγι έπεσε και σύ...θέλεις σήμερα να φάς φραγκοστάφυλλα;"
Ο αυτόπτης μάρτυρας αυτής της μικρής αλλά τόσο χαρακτηριστικής για την εποχή ιστορίας, ήταν τότε φοιτητής. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε καθηγητής στο Οθώνειο Πανεπιστήμιο, διηγήθηκε το περιστατικό αυτό σε όλους τους φοιτητές του. Ενας απ΄αυτούς που το άκουσαν εκ στόματός του, ήταν ο ιστορικός Κωνσταντίνος Ζησίου. Αργότερα, όταν ήταν και κείνος δάσκαλος, μετέφερε την ιστορία στους δικούς του μαθητές. Ετσι η ιστοριούλα αυτή μνημονεύτηκε ανάμεσα στις νεώτερες γενιές, φτάνοντας μέχρι τους δικούς μου κοντινούς προγόνους. (Ο Ζησίου ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Εθνολογικής Εταιρίας)

Η απόβαση στη Σμύρνη συνεχίζει να διχάζει...

Αναδημοσιεύουμε ένα εξαιρετικό κείμενο από το ιστολόγιο Ινφογνώμων Πολιτικά , το οποίο με τη σειρά του αναφέρει ως πηγή του κειμένου την εφημερίδα Έθνος.



Ενενήντα χρόνια συμπληρώνονται από την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και την έναρξη της μικρασιατικής εκστρατείας. Στις 15 Μαϊου 1919 άρχισε να γράφεται ένα από τα δραματικότερα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας κατά τον 20ό αιώνα.

Για την «εντολή» του Συμμαχικού Συμβουλίου των νικητών του Α Παγκοσμίου Πολέμου να τεθεί υπό ελληνική στρατιωτική κατοχή η Σμύρνη, την αστραπιαία απάντηση του Ελ. Βενιζέλου «είμεθα έτοιμοι» και τα όσα σχετικά ακολούθησαν μένει ακόμη να γραφούν πολλές σελίδες. Η έναρξη της μικρασιατικής εκστρατείας, η μεταβολή της σε τυχοδιωκτική περιπέτεια και, τελικά, το τραγικό τέλος της δίχαζαν παλαιότερα. Σήμερα λιγότερο, αλλά οι ριζικά διαφορετικές απαντήσεις των ιστορικών εξακολουθούν να φέρνουν στην επιφάνεια τα βαθιά χαραγμένα στη συλλογική μνήμη γεγονότα εκείνης της εποχής.

Ερωτήματα του τύπου αν ορθώς ο Βενιζέλος αποδέχτηκε ή και προκάλεσε την εντολή, αν ήταν μια απόφαση λογική και ρεαλιστική για τα δεδομένα της εποχής ή όχι διατυπώνονται και επαναδιατυπώνονται αναλόγως με τις συγκυρίες και τις εποχές. Κρίνοντας από το τελικό αποτέλεσμα, που ήταν ο ξεριζωμός του μικρασιατικού ελληνισμού, η απάντηση, βεβαίως, είναι αρνητική.

Πριν, όμως, εγείρονται άλλα ερωτήματα, που δυσχεραίνουν την αποδοχή καθολικά αποδεκτών απαντήσεων: ήταν μοιραίο η αποδοχή της εντολής, η απόβαση και τα συνακόλουθα να καταλήξουν στην εθνική καταστροφή;

Δύο προσεγγίσεις
Χάριν της επετείου από το μεγάλο πλήθος των απαντήσεων, που έχει δώσει η ιστορική επιστήμη στη χώρα μας, ίσως δύο πρόσφατες, συμπυκνώνουν με ενάργεια τις διαφορετικές προσεγγίσεις.

Η μια είναι του ακαδημαϊκού Κ. Σβολόπουλου («Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία»). Είναι ανεπιφύλακτα καταφατική. «Ανταποκρινόταν σε μείζονες ανάγκες του ελληνισμού με τρόπο περισσότερο προφανώς αποτελεσματικό από τις άλλες πολιτικές προτάσεις που είχαν διατυπωθεί ή όχι. Επιπλέον, προσφερόταν να ανοίξει νέες προοπτικές σε μια ελληνική επικράτεια ικανή να διαδραματίσει ιθύνοντα ρόλο σε περιφερειακό επίπεδο. Είχε ακόμη συνυφανθεί με απτές πραγματικότητες της διεθνούς ζωής και συναρτηθεί με μια ευνοϊκή συγκυρία. Από εκείνες που, έστω και παροδικές σε διάρκεια, αρκούν για να προσδιορίσουν τον ρου της Ιστορίας... Μελλοντικές αναπόδραστα δυσμενείς συγκυρίες δεν ήταν στο στάδιο αυτό (λήψη απόφασης) διαγνώσιμες». Εννοεί τις διαφοροποιήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, τον τουρκικό εθνικισμό και την απόσυρση του Βενιζέλου μετά την ήττα στις εκλογές του 1920.

Η δεύτερη ανήκει στον καθηγητή Γ. Λεονταρίτη («Η Ελλάδα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο»). Σύμφωνα με την ανάλυσή του «οι εδαφικές διεκδικήσεις εντάσσονταν οργανικά στο τότε ιμπεριαλιστικό σύστημα...». Οι αποφάσεις των Μεγάλων «ανταποκρίνονταν μεν φαινομενικά στις προσδοκίες των Ελλήνων, ουσιαστικά, όμως, δεν αποτελούσαν παρά αυτοσχεδιασμούς ...για να υπερπηδηθούν οι έριδες μεταξύ των συμμάχων και η αδυναμία της Αντάντ να δώσει λύσεις στο τουρκικό ζήτημα. Με τα δεδομένα αυτά, η ύστερη εμπλοκή της Ελλάδας στη Μικρά Ασία ελέγχεται καταδικασμένη εκ προοιμίου...».

Το συμπέρασμά του προσφέρεται για εθνικό στοχασμό: «Αυτό δεν σημαίνει ότι η καταστροφή που επακολούθησε ήταν αναπόφευκτη, αλλά οι επιλογές και η όλη πορεία που ακολουθήθηκε συνέβαλαν στη γνωστή κατάληξη. Ο ελληνικός εθνικισμός στην επιδίωξη των απώτατων στόχων του αποδείχτηκε αυτοκαταστροφικός».

Σταθμοί στον δρόμο προς την τραγωδία

Οκτώβριος-Νοέμβριος 1918
Στον Μούδρο της Λήμνου υπογράφεται η ανακωχή που τερματίζει τον πόλεμο των δυνάμεων της Αντάντ με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ελληνικά πλοία αγκυροβολούν μπροστά από το ανάκτορο των Σουλτάνων στην Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας ενθουσιασμό στον ελληνικό πληθυσμό.

Αύγουστος 1920
Συνθήκη των Σεβρών (κοντά στο Παρίσι) μεταξύ των νικητών του Α Παγκοσμίου Πολέμου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η επικράτεια της τελευταίας περιοριζόταν στη Μικρά Ασία και τη διοίκηση της περιοχής Σμύρνης αναλάμβανε η Ελλάδα (τα καθεστώς θα αποφασιζόταν πέντε χρόνια αργότερα).

Οκτώβριος 1922
Υπογράφεται η ανακωχή μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στα Μουδιανά της Προποντίδας. Εχει προηγηθεί η εγκατάλειψη της Μικράς Ασίας και από το τελευταίο ελληνικό τμήμα. Ηττα και τραγωδία ολοκληρώνονται με την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων και του πληθυσμού από την Αν. Θράκη.

«Αποφασισμένη η ένωσις μετά της Ελλάδος!»

«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να καταλάβη την Σμύρνην ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αύτη ελήφθη διότι εν τη συνειδήσει των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της Ελλάδος... Εννοώ ποία αισθήματα χαράς θα πλημμυρίσουν σήμερον τας ψυχάς... αλλά είμαι βέβαιος ότι η εκδήλωσις αύτη δεν θα λάβη ουδένα χαρακτήρα ούτε εχθρικότητος, ούτε υπεροψίας απέναντι ουδενός... Δεν εορτάζομεν την κατάλυσιν ενός ζυγού, διά να υποκαταστήσωμεν εις αυτόν την ιδίαν ημών επικράτησιν...»

(από το ιστορικό διάγγελμα Βενιζέλου προς τους Σμυρνιούς τη 14η Μαϊου 1919)

Δεσμοί «τρισχιλίων ετών...»

«Φέρω εις γνώσιν υμών ότι κατ εντολήν της κυβερνήσεώς μου (ενεργούσης εκ συμφώνου μετά των Συμμάχων) προβαίνω εις στρατιωτικήν κατάληψιν της Σμύρνης και των πέριξ. Η κατοχή αύτη σκοπόν έχει την εξασφάλισιν των πληθυσμών και προστασίαν εν γένει της εννόμου τάξεως. Ουδαμώς σκοπεύει να προκαταλάβη τας αποφάσεις της Συνδιασκέψεως και της τύχης των εδαφών μετά των οποίων άλλωστε επί τρισχίλια ήδη έτη τοιούτοι δεσμοί συνδέουν την Ελλάδα». (από την προκήρυξη του Ελληνα διοικητή του στρατού κατοχής στις 15 Μαϊου 1919)

ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΚΤΡΟΠΑ
«Αναστάσιμη» μέρα με κακούς οιωνούς...

Στο κλασικό για το είδος του έργο του δημοσιογράφου και ιστορικού Χρ. Αγγελομμάτη «Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας» αποτυπώνεται η 15η Μαϊου ώρα με την ώρα:

«Ητο 5η πρωινή και τα κτίρια της προκυμαίας είχαν ήδη κατακλυσθή από μυριάδας λαού. Οι εξώσται, τα παράθυρα, αι στέγαι, εμαύριζαν και αυτά ακόμη τα δένδρα... Εις τα 6, η απέραντος προκυμαία εμυρμηκιούσεν. Αψίδες με μυρσίνας είχαν στηθεί εις το σημείον που θα απεβιβάζοντο τα ελληνικά στρατεύματα. Σημαίαι εκυμάτιζαν παντού...

Οταν ηκούσθη η λέξις «έρχονται» όλα τα μάτια υγρά εκαρφώθησαν προς το βάθος του κόλπου... Εις τας 7 τα μεταγωγικά ήσαν πλέον εν όψει και εις τας 7.30 το υπερωκεάνιον «Πατρίς» επλεύριζε... Ενας σαλπιγκτής, από την γέφυραν του πλοιάρχου εσάλπισε τον χαιρετισμόν προς την πόλιν και μετά πάροδον ολίγης ώρας οι στρατιώται ήρχισαν ν αποβιβάζονται... Εις την αρχήν σιγή επεκράτησε, τα πλήθη ωμοίαζαν ως να είχαν πετρωθεί επί τόπου... Και τέλος όταν υψώθη η επιβλητική φωνή του Χρυσοστόμου (μητροπολίτη Σμύρνης), ετρικύμισεν όλον εκείνο το πλήθος...

Εις τας 9.30 το πρωί, μέσα εις μίαν ατμόσφαιραν εορτής εορτών, εξεκίνησαν από τον προ της Λέσχης Κυνηγών χώρον (το σημείο της αποβίβασης) αι μονάδες, αι οποίαι θα εβάδιζαν προς τα παραλιακά προάστεια της Σμύρνης, την Καραντίναν και άλλα. Ο λαός, άνδρες, γυναίκες, παιδιά εκύκλωνε τον στρατόν και εβάδιζε μαζί του, πανηγυρίζων ειρηνικώς, την μεγάλην ημέραν. Επί κεφαλής των πορευομένων τμημάτων ήτο το 1/38 σύνταγμα ευζώνων...»

Από επίσημες στρατιωτικές εκθέσεις τα τμήματα αυτά, λόγω μιας σειράς λαθών, αποκομμένα βάδιζαν προς τα δυτικά προάστια από τον παραλιακό δρόμο, που περνούσε μέσα από την τουρκική συνοικία. Οταν περνούσαν από την πλατεία Διοικητηρίου και «εισήρχοντο εις την προς Κρανατίναν οδόν, εδέχθησαν πυρά από της οδού ταύτης, ένθα υπήρχον τουρκικά χαρακώματα...»

Οι αιματηρές συμπλοκές, που ακολούθησαν από τις 10.30 το πρωί μέχρι τις 4 μ.μ., όταν «επεβλήθη η τάξις» , θα πάρουν μεγάλες διαστάσεις και θα χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως στην πορεία. Το σχετικό πόρισμα Διασυμμαχικής Ανακριτικής Επιτροπής θα διαπιστώσει ότι Ελληνες στρατιώτες άνοιξαν πυρ εναντίον αόπλων Τούρκων πολιτών και αιχμαλώτων.

Ετσι κι αλλιώς, «η κατοχή της Σμύρνης δεν άρχισε με τους καλύτερους οιωνούς», αλλά με «δυσοίωνο προμήνυμα μελλοντικών δεινών», όπως σημειώνουν αρκετοί ιστορικοί.

Η οργισμένη αντίδραση του Βενιζέλου διασκέδασε κάπως τις διεθνείς εντυπώσεις, αλλά ο ίδιος ήταν απογοητευμένες και μάλλον προφητικός, όταν έγραφε (Ιούλιος 1919) στον υπουργό Εξωτερικών: «Οταν βλέπω όλα αυτά (είχαν μεσολαβήσει κι άλλα έκτροπα στο Αϊδίνι) αρχίζω να σκέφτομαι μήπως είχαν δίκαιον οι μυκτηρίζοντες την μικρασιατικήν πολιτικήν μου... Εάν μη συνετισθώμεν και αν ιδίως οι στρατιωτικοί μας εν Σμύρνη δεν συνέλθουν εκ της μέθης εις ην φαίνονται ευρισκόμενοι και δεν προλάβουν πάσαν νέας παρεκτροπήν... θα καταντήσωμεν να εξωσθώμεν εκ Σμύρνης κακήν κακώς, εξηυτελισμένοι και ταπεινωμένοι».

6-19 ΜαΪου 1919
Το χρονικό των πρώτων απελευθερωτικών ωρών

6 Μαϊου (22 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο) 1919: Το Συμμαχικό Συμβούλιο, που συνεδριάζει στο Παρίσι από τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς, στο πλαίσιο της Διάσκεψης Ειρήνης, αποφασίζει ο ελληνικός στρατός να καταλάβει τη Σμύρνη.

12 Μαϊου: Οριστικοποιείται η εντολή των Τεσσάρων (με την αρχική απόφαση Αγγλίας, ΗΠΑ και Γαλλίας, συμφωνεί, τελικά, και η Ιταλία). Ο Βενιζέλος παίρνει το «πράσινο φως» για την απόβαση προκειμένου να τηρηθεί η τάξη και να προστατευθεί ο χριστιανικός πληθυσμός της περιοχής.

13 Μαϊου: Ο ελληνικός στρατός (Ι Μεραρχία), με τις οδηγίες της συμμαχικής στρατιωτικής διοίκησης, αποπλέει από τις Ελευθερές της Καβάλας προς τη Γέρα της Μυτιλήνης. Κατά το ταξίδι οι στρατιώτες πληροφορούνται από διάγγελμα του πρωθυπουργού και υπουργού Στρατιωτικών Βενιζέλου ότι προορισμός είναι «η μητρόπολις της Ιωνίας».

14 Μαϊου: Παραδίδονται στις συμμαχικές δυνάμεις τα οθωμανικά φρούρια της Σμύρνης. Οι χριστιανοί συγκεντρώνονται στο προαύλιο της ορθόδοξης Μητρόπολης της Σμύρνης, όπου και διαβάζεται απελευθερωτική προκήρυξη Βενιζέλου.

15 Μαϊου: Το πρωί η ελληνική νηοπομπή φθάνει στη Σμύρνη και τα πρώτα στρατιωτικά τμήματα αποβιβάζονται στην προκυμαία. Προχωρούν προς τα παραλιακά προάστια για να διαχωρίσουν χριστιανικές και μουσουλμανικές κοινότητες. Προκαλούνται επεισόδια και συγκρούσεις με Τούρκους στρατιώτες και πολίτες (σύνολο νεκρών και τραυματιών περίπου 200- 350, ανάλογα με τις πηγές).

16 Μαϊου: Παγιώνεται η ελληνική στρατιωτική κατοχή στα περίχωρα της Σμύρνης.

17 Μαϊου: Ο Βενιζέλος πληροφορείται από το Αγγλικό Ναυαρχείο για τα επεισόδια. Οργισμένος ζητά επειγόντως πληροφορίες, διατάζει την άμεση σύσταση στρατοδικείου (αργότερα θα επιβληθούν μέχρι και θανατικές ποινές). Παραλλήλως, κρίνει απαραίτητη την κατάληψη του Αϊδινίου για να εμποδιστεί η επέκταση της ιταλικής ζώνης κατοχής.

18 Μαϊου: Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Εμ. Ρέπουλης αναχωρεί από την Αθήνα για τη Σμύρνη.

19 Μαϊου: Το Συμμαχικό Συμβούλιο αποφασίζει την επέκταση της ελληνικής ζώνης κατοχής (από το σαντζάκι της Σμύρνης έως το Αϊδίνι και τον καζά του Αϊβαλί). Ο Κεμάλ αποβιβάζεται στην Αμισό (Σαμψούντα) του Πόντου, πρώτο σταθμό στην πορεία για την οργάνωση της τουρκικής αντίδρασης.
ΕΘΝΟΣ

ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1826

Ο Γέρος του Μοριά

Προς αποκατάσταση της Ιστορικής Αλήθειας, που κατακρεούργησε πριν δύο βδομάδες η Σία Κοσιώνη, παρουσιάζοντας άνευρα και άχρωμα το Θρυλικό Γέρο του Μοριά, σας παραθέτουμε το εξαιρετικό ντοκυμαντέρ του δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Γκιουλέκα στην TV100: